Başarılı bir yatırımcı olmak için...

Günümüzün yatırım anlayışı ve enstrümanları değişiyor. Geçmişte klasik yöntemlerle paradan para kazananlar, bugün çok farklı yöntemleri kullanabiliyorlar.

Başarılı bir yatırımcı olmak için gereken beceriler, başarılı bir aşçı olmak için gereken becerilere benzer. Yemek kitaplarında işe başlamadan önce tarifin tümünü okumanız, malzemelerin tümünün elinizin altında olması ve birkaç deneme yapıp da başarılı olduğunuzu görmeden önce tarife kesinlikle bağlı kalmanız gerektiği vurgulanır. Bu harika öğüt, yatırım konusunda uygulandığında, gerçekten de iyi bir kazanç elde etmenizin garantisi olacaktır.

1.İyi bir gözlemci olun. Yatırım dünyasının yıldızlarına hayranım; ama onların doğuştan üstün insanlar olduklarına inanmıyorum. Onlar sadece yaşamı gözlemleme konusunda ustalar. Bizlerin göremediği fırsatları, gelişmeleri ve kültürel değişiklikleri görmek için kayaları kaldırıp altına bakmayı biliyorlar. Ya da bizim sadece bir kaya gördüğümüz yerde o yıldızlar, parasal fırsatların göz kırptığını görebiliyorlar. Bu insanlar herkesten daha fazla kayanın altına bakıyorlar. Üstelik hangi kayaların altında, bir hisse senedinin fiyatının artmasını sağlayacak koşulların var olduğunu biliyorlar. Onların akılları her zaman yatırımda. Alışverişe gittikleri zaman en çok nelerin satın alındığını izliyorlar. Haberleri dinlerken ya da gazete okurken "Bu olay benim yatırımlarımı nasıl etkiler?" diye düşünüyorlar. Çocukları eve gelip de yeni bir çift yeşil keten ayakkabı almaları gerektiğini söylediklerinde, bu yıldızlar çocuklar arasındaki bu yeni çılgınlığın ayakkabı üreticilerini, aynı zamanda keten, pamuk ve yeşil boya üreticilerini nasıl etkileyebileceğini düşünüyorlar.

2. Başarılı bir yatırımcı olmanın yalnızca hisse senedi toplamakla sınırlı olduğunu asla düşünmeyin. Başarılı bir yatırımcı olmak iyi bir zamanlama, doğru bir kaynak dağıtımı ve sabır gerektirir.

3.Temel muhasebe ilkelerini öğrenin. Hisse senedi analizi büyük oranda şirketlerin değerine dayanır. Şirketlerin değerini bilmek için mali tabloları okuyabilmeniz ve yorumunu yapabilmeniz gerekir. Serbest nakit akışı, sermaye kârlılığı, fiyat—kazanç ve satış oranlarının ne anlama geldiğini su gibi bilmelisiniz.

4.Basit grafikler yapmayı öğrenin. Grafik yapmak gelişmeleri görebilmenizi ve alım zamanlarınızı planlayabilmenizi sağlayacaktır.

5.Nereden bilgi edineceğinizi bulun. Bilgi çağında yaşıyoruz. Bilmeniz gereken her şey web sitelerinde, haber portallarında hazır. Bunlardan nasıl bilgi alacağınızı ve kuru gürültü arasından işinize yarayacak bilgileri seçip almayı bilmelisiniz.

6.Yatırım hedeflerinizi belirleyin. Ne kazanmaya çalışıyorsunuz? Paranızı ne kadar süreyle yatıracaksınız? Asla bir plan yapmadan, ne kazanmaya çalıştığınızı bilmeden yatırım yapmayın. Ne kadar tasarruf etmeniz gerekiyor? Belirlediğimiz süre içinde hedefinize ulaşmak için yatırımınızın getirisinin ne olması gerekiyor? Pek çok insan, planları dev kazançlar öngörmese bile agresif bir yatırım biçimine kapılarak para kaybetmektedir. Para kaybettiklerinde planları da tehlikeye girmektedir. Oysa riski düşük bir yaklaşım benimseyip planlarına bağlı kalsalar daha iyi olur.

7.Risk toleransınızı bilin. Siz de, ben de daha önce bu konuda kendimize yalan söylemişizdir. Riske dayanabileceğinizi söylersiniz; ama para kazandığınız sürece, öyle değil mi? 100 bin dolarlık bir yatırım yapıp da ertesi gün paranızın yüzde 30 değer kaybettiğini öğrenseniz ne hissedersiniz? Bu oldukça sık görülen bir durumdur. Siz borsadaki böylesine bir düşüşü kaldırabilecek durumda mısınız? Asla risk—kazanç oranını bilmeden yatırım yapmayın. Yatırdığınız paranın artması ya da azalması olasılığı ne kadar? Ne kadar artar ya da azalır? Riskten kaçmayın, risk olmazsa kazanç da olmaz.

8.Bir yıl önceki hisse senedinin değerinin ne olduğunu unutun. Hisse senedine ne kadar para ödediğinizi unutun. Eğer fiyatı çok yüksek olduğu için bir hisse senedini almaktan çekiniyorsanız, ya da elinizdeki bir kağıdı yeterince yüksek olmadığı, fazla yükseldiği veya düştüğü için satmaktan kaçınıyorsanız yanlış yoldasınız demektir. Bir kağıdı değerlendirirken bir yıl önceki fiyatına ya da sizin ona ne kadar ödemiş olduğunuza bakılmaz.

9.Kurallarınıza bağlı kalın ve duygusal davranmayın. Bunu yapmak kolay değildir. Ama serinkanlı, disiplinli, duygularından arınmış bir yatırım politikası sürdürmek daha iyi, daha zengin bir yatırımcı olmanızı sağlayacaktır. Kısa dönemli hareketler canınızı sıkmasın. Modaya göre yatırım yapmayın. Yeni teoriler duyacaksınız. Örneğin "En yüksek kâr payını getiren en düşük fiyatlı Dow Jones kağıtlarını alın" gibi. Herkes bunu yapmaya başlarsa başlangıçtaki durum değişebilir. Son olarak da duygularınıza kapılmayın ve kendi kendinize tahminler yürütmeyin.

10.Kendinizle barışık olun. Kazançlı her kağıdı alacaksınız diye bir şey yoktur. Doğru da yapabilirsiniz yanlış da, çünkü eğer gerektiği gibi yatırım yaparsanız büyük olasılıkla yalnızca yüzde 55 oranında haklı çıkacaksınız. Zweig and Associates'ten Foster Friess ve David Katzen ile ilk görüştüğümde neredeyse şok geçirdiğimi hiç unutmuyorum. Hisse senetlerinin ne kadarında para kaybettiklerini sormuştum. Bazen yüzde 40, bazen daha fazla diye yanıtladılar; ama yine de yükselen hisse senetleri ile inanılmaz bir başarı sağlayabilmişlerdi. Ben elimdeki kağıtlardan birinden bile zarar etsem çıldıracak gibi olurdum. Ama artık öyle yapmıyorum. Borsada ne olacağını hiçbir zaman hesaplayamazsınız. Orada kesin kurallar işlemez.

11.Uzun dönem için yatırım yapın. Hisse senetleri bazındaki ya da ekonomideki kısa dönemli dalgalanmaları tahmin etmeye çalışmak, en iyi borsa yatırımcıları ya da en iyi ekonomistler için bile güç bir iştir.

12.Unutmayın ki para kraldır. Hangi piyasada olursanız olun para her zaman kraldır ve öyle de kalacaktır. Yalnızca yüzde 4 ya da 5 oranında kazanıyor olsanız bile her zaman elinizde bir miktar nakit olmalı. Daha fazla kağıt almak, kayıpları sınırlamak ve iyi bir alışverişe hazır olmak için nakit gereklidir. Hiçbir zaman yüzde yüz hisse senetlerine yatırım yapmayın.

* Kenneth A. Stern Personal Excellence